Datum zveřejnění:
1.6.2024
DOI:
https://doi.org/DOI: 10.21104/HD.2024.1.01
Abstrakt:
Based on thorough studies of Wieliczka’s parish registers and the 1788 census,
the most relevant ratios for the protoindustrial population are presented. The results are
compared with other towns and cities of the Polish-Lithuanian Commonwealth and in
Europe, in order to present the characteristics of a mining town in comparison with other
centers. Building on the results, it will be possible to determine whether Wieliczka can
be characterized as a Western European town.
Klíčová slova
family; demographic structures; household; mining town; historical demography
Text článku
Reference
Primary sources
St. Clement Parish Archive, Wieliczka, St Clement Parish Census, Wieliczka, file number
unknown (cited as St Clement Parish Census, Wieliczka).
Archives of the Metropolitan Curia in Krakow (henceforth AMCK), Liber Natorum et Copulatorum
Wieliczka, files 5; 11, 21.
AMCK, Liber Natorum Wieliczka, file 24.
AMCK, Liber Copulatorum Wieliczka, files II/3, II/4, II/5, II/6.
AMCK, Liber Mortuorum Wieliczka, files III/1, III/2, III/3, III/4.
Secondary sources
A’Hearn, B. – Baten, J. – Crayen, D. 2009. Quantifying Quantitative Literacy. Age Heaping
and the History of Human Capital. Journal of Economic History, 69, 783–808.
Åkerman, S. 1977. An Evaluation of the Family Reconstitution Technique. Scandinavian
Economic History Review, 2, 160–170.
Anderton, D. L. 1989. Comment on Knodel’s “Starting, Stopping, and Spacing during the
Early Stages of Fertility Transition.” Demography, 26, 467–470.
Beauvalet-Boutouyrie, S. 1999: La démographie de l’époque moderne. Paris: Bellin-Sup.
Bello, Y. 2012. Detection in Outpatients’ Age Data Using Demographic Techniques. International
Journal of Pure and Applied Sciences and Technology: 10, 27–36.
Bengtsson, T. – Mineau, G. P. (eds.). 2008. Kinship and Demographic Behavior in the Past.
Berlin: Springer.
Bogucka, M. 1983. Rodzina w polskim mieście XVI–XVII wieku: wprowadzenie
w problematykę. Przegląd Historyczny, 73, 495–507.
Bonggarts, J. 1980. Does Malnutrition Affect Fecundity? A Summary of Evidence. Science,
208, 564–569.
Borowski, S. 1969. Prawdopodobieństwo powiększania rodziny w mikroregionie Czacz od
XVII do XX wieku. Przeszłość Demograficzna Polski, 10, 135–155.
Borowski, S. 1975. Funkcje prokreacyjne rodziny polskiej. In Józefowicz, A. (ed.), Demografia
społeczna, 84–155, Warszawa: PWN.
HD 48/2024 29
Brabcová, P. 2001. Plodnost vdaných žen v první polovině 18. století dle dvou brněnských
farností. Historická demografie, 25, 85–100.
Bręborowicz, G. H. (ed.). 2005. Położnictwo i ginekologia I. Warszawa: PZWL.
Brodnicka, E. 1968. Ludność parafii Wieleń nad Notecią w drugiej połowie XVIII w.,
Przeszłość Demograficzna Polski, 2, 177–215.
Brodnicka, E. 1969. Ludność parafii Wieleń nad Notecią w drugiej połowie XVIII w.,
Przeszłość Demograficzna Polski, 3, 179–202.
Brodnicka, E. 1970. Ludność parafii Wieleń nad Notecią w drugiej połowie XVIII w. Przeszłość
Demograficzna Polski, 3, 179–202.
Cieślak, M. 1992. Demografia. Metody analizy i prognozowania. Warszawa: PWN.
Cinnirella, F. – Klemp, M. – Weisdorf, J. 2012. Malthus in the Bedroom: Birth Spacing as
Birth Control in Pre-transition England. Demography, 54, 413–436.
Clarkson, L. A. 1989. Proto-Industrialization: The First Phase of Industrialization? In Clarkson,
L. A. (ed.), The Industrial Revolution: A Compendium, 149–209, London: Springer.
Daszkiewicz-Ordyłowska, D. 2001. Rodzina w parafii toszeckiej w latach 1789–1877. Śląskie
Studia Demograficzne, 5, 75–109.
De Moor, T. – Van Zanden, J. L. 2010. Girl Power: The European Marriage Pattern and
Labour Markets in the North Sea Region in the Late Medieval and Early Modern Period.
The Economic History Review, 63, 1–33.
Dennison, T. – Ogilvie, S. 2013. Does the European Marriage Pattern Explain Economic
Growth? CESifo Working Paper 4244.
Dokoupil, L. et al. 1999. Přirozená měna obyvatelstva českých zemí v 17. a 18. století. Praha:
Sociologický ústav.
Dubert, I. 2003. Geografia form rodzinnych w Hiszpanii w latach 1752–1860. Przeszłość
Demograficzna Polski, 24, 75–102;
Dupâquier, J. 1984. Pour la démographie historique. Paris: Presses Universitaires de France.
Fabic, M. S. – Choi, Y. 2013. Assessing the Quality of Data Regarding Use of the Lactational
Amenorrhea Method. Studies in Family Planning, 44, 205–221.
Fauve-Chamoux, A. 2006. Family Reproduction and Stem-Family System: From Pyrenean
Valleys to Norwegian Farms. History of the Family, 11, 171–184.
Flandrin, J. L. 2015. Historia rodziny. Pokrewieństwo, dom, seksualność w dawnym
społeczeństwie. Warszawa: Aletheia.
Fleury, M. – Henry, L. 1976. Nouveau manuel de dépouillement et d’exploitation de l’état civil
ancien. Paris: INED.
Foreman-Peck, J. 2011. The Western European Marriage Pattern and Economic Development.
Explorations in Economic History, 48, 292–309.
Giesztorowa, I. 1976. Wstęp do demografii staropolskiej. Warszawa: PWN.
Giesztorowa, I. 1979. Rodzina staropolska w świetle badań demograficznych. In Wyczański,
A. (ed.), Społeczeństwo staropolskie II, 159–175, Warszawa: PWN.
Górna, K. 1987. Analiza demograficzna metryk dolnośląskiej parafii Rząśnik z lat 1794–1874.
Przeszłość Demograficzna Polski, 17, 185–205.
Gruber, S. – Szołtysek, M. 2016. The Patriarchy Index: A Comparative Study of Power Relations
across Historical Europe. The History of the Family, 21, 133–174.
Guzowski P. – Kuklo, C. (eds.). 2021. Framing the Polish Family in the Past. London – New
York: Routledge.
HD 48/2024 30
Guzowski, P. 2013. The Origins of the European Marriage Pattern in Early Modern Period
from the Perspective of Polish History. Acta Poloniae Historica, 108, 5–44.
Guzowski, P. 2014. Badania demograficzne nad rodziną wiejską w okresie staropolskim. In
Guzowski, P. – Kuklo, C. (eds.), Struktury demograficzne rodziny na ziemiach polskich
do połowy XX wieku. Przegląd badań i problemów, 11–32, Białystok: Instytut Badań nad
Dziedzictwem Kulturowym Europy.
Guzowski, P. 2021. The Peasant Family. In Guzowski, P. – Kuklo, C. (eds.), Framing the Polish
Family in the Past, 24–42, London – New York: Routledge.
Hajnal, J. 1965. European Marriage Patterns in Perspective. In Glass, D. V. – Eversley,
D. E. C. (eds.), Population in History, 101–143, London: Arnold.
Hajnal, J. 1982. Two Kinds of Preindustrial Household Formation System. Population and
Development Review, 8, 449–494
Hammel, A. – Laslett, P. 1974. Comparing Household Structure over Time and Between
Cultures. Comparative Studies in Society and History, 16, 73–109.
Henry, L. 1980. Techniques d’analyse en démographie historique. Paris: Éditions de INED.
Høj, L. et al. 2003. Maternal Mortality: Only 42 Days? BJOG: an International Journal of
Obstetrics and Gynecology, 110, 995–1000.
Holzer, J. Z. 1999. Demografia. Warszawa: PWE.
Horák, R. 2008. Populační vývoj v Kutné Hoře v 18. století. Thesis. Prag: Univerzita Karlova,
Přírodovědecká fakulta.
Imhof, A. E. 1977. Historical Demography as Social History: Possibilities in Germany. Journal
of Family History, 2, 305–332.
Jackson, E. – Glasier, A. 2011. Return of Ovulation and Menses in Postpartum Nonlactating
Women: A Systematic Review. Obstetrics & Gynecology, 117, 657–662.
Kieler, H. et al. 1995. The Length of Human Pregnancy as Calculated by Ultrasonographic
Measurement of the Fetal Biparietal Diameter. Ultrasound in Obstetrics and Gynecology:
The Official Journal of the International Society of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology,
6 (5): 353–357.
Kołodziejczyk, K. 2016. Rodzina w parafii Nowy Korczyn w drugiej połowie XVIII wieku
na podstawie ksiąg metrykalnych (cz. 1). Przeszłość Demograficzna Polski, 38, 55–78.
Kołodziejczyk, K. 2017. Rodzina w parafii Nowy Korczyn w drugiej połowie XVIII wieku
na podstawie ksiąg metrykalnych (cz. 2). Przeszłość Demograficzna Polski, 39, 65–95.
Kopczyński, M. 1998. Studia nad rodziną chłopską w Koronie w XVII–XVIII wieku. Warszawa:
Krupski i S-ka.
Kowalczyk, M. E. 2011. ,,Synu mój najmilszy…”. Życie i edukacja Stanisława Mikołaja
z Lubomirskich Tretera w latach 1776–1789, opisane przez ojca w trzynastu listach. Biuletyn
Historii Wychowania, 27, 59–70.
Krasnowolski, B. 2015. Heterogeniczność przestrzeni miast salinarnych Bochni i Wieliczki
w dobie przedprzemysłowej. Archaeologia Historica Polona, 23, 259–280, doi 10.12775/
AHP.2015.011.
Kriedte, P. – Medick, H. – Schlumbohm, J. 1981. Industrialization Before Industrialization.
Cambridge: Cambridge University Press.
Kriedte, P. – Medick, H. – Schlumbohm, J. 1993. Proto-Industrialization Revisited: Demography,
Social Structure, and Modern Domestic Industry. Continuity and Change, 8, 217–252.
Kuklo, C. – Łukasiewicz, J. – Leszczyńska, C. (eds.). 2014. Historia Polski w liczbach, vol. 3:
Polska w Europie. Warszawa: GUS.
HD 48/2024 31
Kuklo, C. 1987. Z badań demograficznych nad staropolską rodziną mieszczańską w XVIII
w. In Topolski, J. – Kuklo, C. (eds.), Studia nad gospodarką, społeczeństwem i rodziną
w Europie późnofeudalnej, 343–355, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Kuklo, C. 1990/1991. Czy społeczeństwo polskie w dobie oświecenia regulowało liczbę dzieci
w rodzinach? Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 51/52, 19–55.
Kuklo, C. 1991. Rodzina w osiemnastowiecznej Warszawie, Białystok: UwB.
Kuklo, C. 1998. Kobieta samotna w społeczeństwie miejskim u schyłku Rzeczypospolitej szlacheckiej.
Studium demograficzno-społeczne. Białystok: Studium demograficzno-społeczne.
Kuklo, C. 2000. Gospodarstwo domowe mieszczan-rolników kłobuckich w końcu XVIII
wieku. In Franaszek, P. (ed.), Celem nauki jest człowiek… Studia z historii społecznej i gospodarczej
ofiarowane Helenie Madurowicz-Urbańskiej, 161–165, Kraków: Wydawnictwo
Uniwersitetu Jagiellońskiego.
Kuklo, C. 2009. Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej. Warszawa: DiG, Instytut
Historii PAN.
Kuklo, C. 2016a. Demografii historycznej wkład do nauk o rodzinie. In Kozieł, S. (ed.),
Wielowymiarowość badań biodemograficznych i związki z innymi naukami, 11–31, Łódź:
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Kuklo, C. 2016b. The Population of the Holy Cross Parish in Warsaw in the 18th Century.
Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy.
Kuklo, C. 2018. Czy reformacja wpłynęła na struktury demograficzne rodziny i jej funkcjonowanie
w epoce staropolskiej? Czasy Nowożytne, 31, 55–70.
Kuklo, C. 2019. O historii społecznej z perspektywy demografa historycznego słów parę.
Historyka, 49, 301–328.
Kuklo, C. 2021. The Family in Cities and Towns. In Guzowski, P. – Kuklo, P. (eds.), Framing
the Polish Family in the Past, 42–92, London – New York: Routledge.
Kurowska, H. 2010. Gubin i jego mieszkańcy. Studium demograficzne XVII–XIX w. Zielona
Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego.
Kurowska, H. 2015. Akuszerka na ziemiach polskich w świetle przepisów oraz literatury
medycznej z końca XVIII i pierwszej połowy XIX wieku. Studia Zachodnie, 17, 219–237.
Laslett, P. 1972. Introduction: The History of the Family. In Laslett, P. – Wall, R. (eds.),
Household and Family in past Time, 1–89, Cambridge: Cambridge University Press.
Laslett, P. 1972. La famille et le ménage: approches historiques. Annales ESC, 27, 847–872.
Laslett, P. 1988. Family, Kinship and Collectivity as Systems of Support in Preindustrial
Europe: A Consideration of the »Nuclear-Hardship« Hypothesis. Continuity and Change,
3, 153–175.
Lebrun, F. 1997. Jak dawniej leczono. Lekarze, święci i czarodzieje w XVII i XVIII wieku.
Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Letsch, W. 2017. Demographic Aspects of the Early Modern Times: The Example of the Zurich
Countryside in a European Perspective. Bern: Peter Lang.
Lynch, K. A. 1991. The European Marriage Pattern in the Cities: Variations on a Theme by
Hajnal. Journal of Family History, 16, 79–96.
Makowski, K. 1992. Rodzina poznańska w I połowie XIX wieku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe
UAM w Poznaniu.
Mandemakers, K. – Dillon, L. 2004. Best Practices with Large Databases on Historical Populations.
Historical Methods, 37, 34–38;
HD 48/2024 32
Maynes, M. J. 1979. Theory and Method in Recent German Historical Studies. Journal of
Interdisciplinary History, 10, 311–317.
Mendels, F. F. 1972. Proto-Industrialization: The First Phase of the Industrialization Process.
The Journal of Economic History, 32, 241–261.
Menken, J. – Trussell, J. – Watkins, S. 1981. The Nutrition Fertility Link: An Evaluation of
the Evidence. The Journal of Interdisciplinary History, 11, 425–441.
Miodunka, P. 2021. Społeczność małych miast południowej małopolski od końca XVI do końca
XVIII wieku, Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Noga, Z. (ed.) 2016. Atlas historyczny miast polskich V: Małopolska, III: Wieliczka. Toruń-
Kraków 2016.
Ogilvie, S. – Cerman, M. (eds.) 1996. European Proto-Industrialization: An Introductory
Handbook. Cambridge: Cambridge University Press.
Ogilvie, S. 1993. Proto-Industrialization in Europe. Continuity and Change, 8, 159–179.
Ogórek, B. 2022. Wiek zawierania pierwszych małżeństw przez kobiety w Polsce w XVII–XIX
wieku. Metastudium. In Łozowski, P. – Poniat, R. (eds.), Jednostka, rodzina i struktury
społeczne w perspektywie historycznej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Cezaremu
Kukli, 165–173, Białystok: Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy.
Okun, B. S. 1995. Distinguishing Stopping Behavior from Spacing Behavior with Indirect
Methods. Historical Methods, 28, 85–96.
Pankiewicz, R. I. 2013. Dębowiec – z przeszłości dalekiej i bliskiej. Rodzina, praca i śmierć
w świetle ksiąg sądowych i metrykalnych (XVIII–XX w.). Krosno-Dębowiec: Pracownia
Artystyczno-Reklamowa Apla 3 i Stowarzyszenie Miłośników Dębowca i Okolicy.
Panzetta, S. – Shawe, J. 2013. Lactational Amenorrhoea Method: The Evidence Is There, Why
Aren’t We Using It?. Journal of Family Planning and Reproductive Health Care, 39, 136–138.
Pardeshi, G. S. 2010. Age Heaping and Accuracy of Age Data Collected during a Community
Survey in the Yavatmal District, Maharashtra. Indian Journal of Community Medicine: Official
Publication of the Indian Association of Preventive & Social Medicine, 35 (3): 391–395.
Pellier, K. 2005. Organisation of a Cliometric Database. Historical Social Research, 30, 286–298.
Piasecki, E. 1990. Ludność parafii bejskiej (woj. kieleckie) w świetle ksiąg metrykalnych z XVIII–
XX w. Studium demograficzne.Warszawa-Wrocław: PWN.
Pieczara, J. 2017. Staropolskie księgi metrykalne parafii św. Klemensa w Wieliczce jako źródło
do badań nad historią lokalną, Małopolska. Regiony regionalizmy małe ojczyzny, 19, 41–52.
Pieczara, J. 2019. Population of Wieliczka in 1788 – Household Size and Structure. Przeszłość
Demograficzna Polski, 41, 81–122.
Piotrowicz, J. 1990. Dole i niedole Wieliczki za panowania ostatnich Jagiellonów i królów elekcyjnych
(do ,,Potopu” Szwedzkiego). In Gawęda, S. – Jodłowski, A. – Piotrowicz, J. (eds.),
Wieliczka: dzieje miasta (do 1980), 125–167, Kraków: Oficyna Cracovia.
Poulová, M. 2007. Plodnost vdaných žen ve farnosti Rožmberk nad Vltavou v 19. století.
Historická demografie, 31, 49–90.
Puczyński B. 1971. Ludność Brzeżan i okolicy w XVII i XVIII w. Przeszłość Demograficzna
Polski, 4, 177–214.
Puczyński B. 1972. Ludność Brzeżan i okolicy w XVII i XVIII w. Przeszłość Demograficzna
Polski, 5, 15–64.
Puczyński B. 1974. Ludność Brzeżan i okolicy w XVII i XVIII w. Przeszłość Demograficzna
Polski, 6, 3–52.
HD 48/2024 33
Rejman, S. 2006. Ludność podmiejska Rzeszowa w latach 1894–1880. Studium demograficznohistoryczne.
Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Roigé i Ventura, X. 1989. Familia i grup domèstic: Estrategies residencials al Priorat, (Segles
XIX e XX). Lleida: Universitat de Lleida.
Roigé, X. 1988. Cicle familiar i transmissió de la propietat al Priorat: Els Fabregat. Arxiu
d’Etnografia de Catalunya, 6, 60–86
Schofield, R. 1992. Automatic Family Reconstitution. The Cambridge Experience. Historical
Methods, 25, 75–79.
Siebel, J. 2012. Ludność parafii bogucickiej (województwo śląskie) w latach 1738–1860 (na
podstawie ksiąg metrykalnych). Katowice: Katowice: Muzeum Historii Katowic.
Söderberg, J. – Jonsson, U. – Persson, Ch. 2003. A Stagnating Metropolis: The Economy and
Demography of Stockholm, 1750–1850. Cambridge: Cambridge University Press.
Spychała, J. 2001. Rodzina w parafii Strzelce Opolskie w latach 1766–1870. Śląskie Studia
Demograficzne, 5, 7–74.
Szcygieł, R. 2016. Miasta prywatne w Polsce od XIV wieku do 1772 roku – chronologia lokacji,
właściciele, pełnione funkcje. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 77, 13–45.
Szołtysek, M. – Gruber, S. 2016. Mosaic: Recovering Surviving Census Records and Reconstructing
the Familial History of Eurasia. The History of the Family, 21, 38–60.
Szołtysek, M. – Poniat, R. – Gruber, S. 2018. Age Heaping Patterns in Mosaic Data. Historical
Methods: A Journal of Quantitative and Interdisciplinary History, 51, 13–38.
Szołtysek, M. – Zuber-Goldstein, B. 2009. Historical Family Systems and the Great European
Divide: The Invention of the Slavic East. Demográfia (English Edition), 52 (5): 5–47.
Szołtysek, M. 2003. Demografia historyczna i co dalej? Nowe perspektywy w badaniach
nad historią rodziny XVI–XIX wieku. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 63,
119–143.
Szołtysek, M. 2006. Dowody i refutacje. Wczoraj i dziś w historyczno-demograficznych studiach
nad transformacją postaw prokreacyjnych. Studia Demograficzne, 1, 10–12.
Szołtysek, M. 2008. Three Kinds of Preindustrial Household Formation System in Historical
Eastern Europe: A Challenge to Spatial Patterns of the European Family. The History of
the Family, 13, 223–257.
Szołtysek, M. 2015. Komputerowa mikrosymulacja sieci krewniaczej a wzorce współmieszkania:
rzecz o demograficznych uwarunkowaniach rodziny chłopskiej w okresie staropolskim.
Przeszłość Demograficzna Polski, 37, 121–122.
Szołtysek, M. 2015. Rethinking East-Central Europe: Family Systems and Co-residence in the
Polish-Lithuanian Commonwealth. Bern: Peter Lang.
Tanner, J. M. 1965. The Trend Towards Earlier Physical Maturation. In Meade, J. (ed.) Biological
Aspects of Social Problems: A Symposium Held by the Eugenics Society in October
1964, 40–61, Boston: Springer.
Terrisse, M. 1975. Aux origines de la methode de reconstitution des familles. „Les Suedois
d’Estonie”, de Hannes Hyrenius. Population, 30, 143–155.
Van Bavel, J. 2004. Deliberate Birth Spacing before the Fertility Transition in Europe: Evidence
from Nineteenth-Century Belgium. Population Studies, 58, 95–107.
Viazzo, P. P. – Dionigi, A. 1990. The Peasant Family in Northern Italy, 1750–1930: A Reassessment.
Journal of Family History, 15, 461–482.
HD 48/2024 34
Walczy, L. 1996. Przemiany organizacyjne oraz kadra urzędnicza w Żupach Krakowskich
w początkowym okresie administracji austriackiej (1772–1809). Studia i Materiały do
Dziejów Żup Solnych w Polsce, 19, 11–156.
Wall, R. 1987. Leaving Home and the Process of Household Formation in Pre-industrial
England. Continuity and Change, 2, 77–101.
Waszak, S. 1954. Dzietność rodziny mieszczańskiej i ruch naturalny ludności miasta Poznania
w końcu XVI i w XVII wieku. Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, 16, 316–384.
Winchester, I. 1992. What Every Historian Needs to Know About Record Linkage for the
Microcomputer Era. Historical Methods, 25 (4): 149–165.
Wojas, Z. 1990. Wieliczka od połowy XVII wieku do roku 1772. In Gawęda, S. – Jodłowski,
A. – Piotrowicz, J. (eds.), Wieliczka: dzieje miasta (do 1980), 175–198, Kraków: Oficyna
Cracovia.
World Health Organization. 2010. ICD–10: International Statistical Classification of Diseases
and Health Related Problems. Geneva: WHO.
Wrigley, E. A. et al. 1997. English Population History from Family Reconstitution 1580–1837,
Cambridge: Cambridge University Press.
Wyrobisz, A. 1986. Rodzina w mieście doby przedprzemysłowej a życie gospodarcze. Przegląd
badań i problemów. Przegląd Historyczny, 77, 305–330.
Wyżga, M. 2011. Parafia Raciborowice od XVI do końca XVIII wieku: studium o społeczności
lokalnej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Wyżga, M. 2019. Homo movens: mobilność chłopów w mikroregionie krakowskim w XVI–XVIII
wieku. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej.
Zacny, F. 1997. Żydzi w dziejach miasta i saliny wielickiej (do 1914 roku). Studia i materiały
do dziejów żup solnych w Polsce, 20, 105–120.
Zielińska, A. 2012. Przemiany struktur demograficznych w Toruniu w XIX i na początku XX
wieku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Ziomek, P. 2016. Rola kobiety w okresie prenatalnym i pierwszych dniach życia dziecka
w świetle XVIII-wiecznego poradnika Józefa Legowicza. Biuletyn Historii Wychowania,
35, 89–100.
Żołądź-Strzelczyk, D. 2010. Wokół ciąży, porodu i połogu w okresie staropolskim. Nowiny
Lekarskie, 2, 98–107.